Schally Kazimierz Piotr (1895–1967), generał brygady WP. Ur. 22 II w Nowym Sączu, był synem Andrzeja i Stanisławy ze Śniadowskich, właścicieli majątku Jaśniska pod Lwowem.
Naukę w szkole S. rozpoczął we Lwowie, a maturę zdał w Wiedniu po ukończeniu wojskowej szkoły realnej w r. 1913. Następnie studiował przez półtora roku w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W końcu sierpnia 1914 opuścił samowolnie akademię i 6 IX t.r. wstąpił do formacji legionowych i objął dowództwo plutonu w 2. kompanii VI batalionu. W listopadzie t.r. przeszedł do 1. dywizjonu artylerii i pełnił w nim funkcję dowódcy plutonu. Po powstaniu 1. p. artylerii (p.a.) został adiutantem pułku, następnie dowódcą baterii (luty 1916 – kwiecień 1917) i w końcu zastępcą dowódcy dywizjonu artylerii. Brał udział we wszystkich walkach I Brygady Legionów. Nominację na podporucznika uzyskał wg „Encyklopedii Wojskowej” 9 X 1914, a wg „Listy starszeństwa oficerów Legionów Polskich” – 5 III 1915; na porucznika awansował 1 XII 1915.
Po kryzysie przysięgowym i rozwiązaniu Legionów Polskich, 20 IX 1917, S. został wcielony do armii austriackiej. W grudniu t.r. ukończył w Pozsony (Bratysława) kurs szkoły oficerów rezerwy. Korzystając z urlopu, zbiegł z armii. W styczniu 1918 rozpoczął studia na politechnice we Lwowie. Jednocześnie zameldował się w Komendzie Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W kwietniu t.r. z ramienia tej organizacji wysłany został do I Korpusu Polskiego do Bobrujska. Mianowany podkapitanem, współpracował tam z kpt. Leopoldem Lisem-Kulą. Po nieudanej próbie aresztowania gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego i niedopuszczenia do rozbrojenia przez Niemców I Korpusu Polskiego, S. wyjechał do Kijowa. Aresztowany przez Niemców, został wkrótce zwolniony. W końcu maja i czerwcu t.r. był komendantem Okręgu POW w Czernihowie na Ukrainie. W pierwszych dniach lipca został wydelegowany przez Komendę POW do tworzącej się we Francji Armii Polskiej. W trakcie przedzierania się przez Murmań, 12 VII t.r. został w Pietrozawodsku aresztowany przez władze sowieckie, osadzony w więzieniu w Piotrogrodzie i skazany na śmierć. Wyroku nie wykonano dzięki interwencji posła duńskiego E. Skaweniusa. W listopadzie rozchorował się w więzieniu na tyfus plamisty. Został zwolniony ze szpitala 6 XII t.r. również dzięki interwencji E. Skaweniusa oraz pomocy duńskiej misji Czerwonego Krzyża. Po opuszczeniu szpitala powrócił do Polski i w stopniu kapitana wstąpił 6 XII 1918 do WP. Złożył wówczas Józefowi Piłsudskiemu raport o sytuacji w Rosji i ruchach wojsk niemieckich na wschodnim terytorium Rzeczypospolitej. Dn. 8 II 1919 został wysłany z rozkazami ustnymi Piłsudskiego do gen. Józefa Hallera, dowódcy Armii Polskiej we Francji, w sprawie jej przybycia do Polski. W armii Hallera S. służył w 1. p.a. jako dowódca dywizjonu. Dn. 1 III t.r. rozkazem Naczelnego Dowództwa WP we Francji otrzymał awans na majora. W kwietniu t.r. powrócił z pułkiem do kraju i na czele dywizjonu brał udział w walkach na froncie ukraińskim w rejonie Łucka. W czerwcu przeszedł do 1. p.a. polowej (p.a.p.) 1. Dyw. Piechoty Legionów (D.P. Leg.) i otrzymał dowództwo dywizjonu na froncie litewsko-białoruskim. Dowodząc od 1 XI t.r. pułkiem, walczył w kampanii zimowej 1919/20 na Łotwie, 1 IV 1920 awansował na stopień podpułkownika, wziął udział następnie w wyprawie kijowskiej, a później w odwrocie wojsk polskich z Ukrainy. W czasie bitwy pod Borodzianką (12 VI) powstrzymał atak przeciwnika. Dn. 22 VII t.r. kierując ogniem pułku, odparł atak kawalerii sowieckiej na Równe i tym samym przyczynił się w znacznej mierze do utrzymania miasta. Za te czyny został odznaczony Krzyżami Walecznych. Z kolei w sierpniu walczył w zwycięskiej bitwie warszawskiej. Za dzielność i odwagę w dn. 22 VIII w boju o Białystok otrzymał Order Virtuti Militari. W bitwie niemeńskiej, wraz z dowódcą 1. D.P. Leg., płk. Stefanem Dąb-Biernackim, organizował obronę Lidy (28 IX). W uznaniu zasług bojowych wszystkie baterie 1. p.a.p. odznaczone zostały Orderem Virtuti Militari, a marszałek Piłsudski wyraził swą zgodę na objęcie szefostwa pułku.
Po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej S. nadal dowodził 1. p.a.p. aż do końca 1926 r. Ponadto od kwietnia do października 1921 sprawował funkcję pełniącego obowiązki dowódcy 1. brygady artylerii. W r. 1924 uzyskał awans na pułkownika. W wydarzeniach przewrotu majowego 1926 r. 1. p.a.p., w ramach 1. D.P. Leg., brał udział po stronie marszałka Piłsudskiego. S. z dn. 1 I 1927 przeniesiony został do samodzielnego wydziału Dep. Artylerii Min. Spraw Wojskowych, a 5 V t.r. został zastępcą szefa tegoż Departamentu. Dn. 22 III 1929 objął dowództwo 1. grupy artylerii.
S. był oficerem gruntownie wyszkolonym. Na przełomie 1920 i 1921 r. odbył kurs informacyjny wyższych dowódców w Warszawie; ponadto ukończył: w r. 1923 – 5-miesięczny kurs dowódców pułków w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu, w r. 1926 – 5-miesięczny kurs informacyjny dla dowódców pułków przy Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, w r. 1927 – 3-miesięczny kurs wyższych dowódców artylerii przy Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, w r. 1928 – miesięczny Cours d’Information des Officiers w Wersalu, w r. 1929 kurs wyższych dowódców artylerii, w r. 1932 ogólno-wojskowy kurs wyższych dowódców, a w r. 1934 miesięczny kurs studiów taktycznych w Metzu.
W grudniu 1934 S. objął dowództwo piechoty dywizyjnej 20. D.P. w Baranowiczach, po czym 21 IX 1935 przeszedł na stanowisko szefa Gabinetu Wojskowego prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Z dn. 1 I 1936 został mianowany generałem brygady. Dn. 10 XI 1936 z polecenia prezydenta Mościckiego wręczył marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu insygnia Orderu Orła Białego.
S. przetłumaczył z języka niemieckiego prace J. Bruchmüllera: „Artyleria niemiecka w bitwach przełamujących wojny światowej” (W. 1925) oraz „Artyleria w natarciu wojny pozycyjnej” (W. 1931). Od 1 IX 1939 S. kierował w Warszawie ewakuacją Zamku Królewskiego i Łazienek, a następnie dołączył do kolumny prezydenckiej, która wieczorem 5 IX t.r. wyruszyła przez Krasnobród, Ołykę do Kut. Po przekroczeniu przez prezydenta Mościckiego granicy rumuńskiej i internowaniu go, S. przedostał się z Czerniowiec do Bukaresztu. Początkowo nie mógł uzyskać zgody na wyjazd stąd do Paryża. Prawdopodobnie w grudniu t.r. dotarł do Francji i przebywał w Ośrodku Oficerskim w Vichy w dyspozycji naczelnego wodza. Dn. 26 VI 1940 został ewakuowany do Liverpoolu. Najpierw przebywał w obozach w Broughton, po czym do końca 1941 r. w Ośrodku Oficerskim w Rothesay (tzw. Wyspa Wężów). Od 2 I 1942 pozostawał w stanie nieczynnym. Dn. 1 XI 1943 powołany do służby czynnej, został mianowany attaché wojskowym przy Poselstwie RP w Ottawie, ale do Kanady nie wyjechał, gdyż gen. Kazimierz Sosnkowski zmienił decyzję i w kwietniu 1944 mianował go szefem Misji Wojskowej przy Naczelnym Dowództwie Sprzymierzonych Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych (Supreme Headquarters of Allied Expeditionary Forces – SHAEF). Po zakończeniu wojny, od 2 VIII 1945 do 22 II 1947 pozostawał S. w dyspozycji szefa Sztabu Głównego, a po demobilizacji, do 21 II 1949, w Polskim Korpusie Rozmieszczenia i Przysposobienia (PKRP). Osiedlił się w Szkocji, gdzie zmarł 12 I 1967 w Edynburgu i został pochowany na cmentarzu w Corstorphine. Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Złotym Krzyżem Zasługi 2-krotnie, Orderem Polonia Restituta 5 kl., Krzyżem Walecznych 4-krotnie, Francuską Legią Honorową 4 kl. oraz łotewskim krzyżem Lačplesis. W r. 1977 w Londynie ukazały się pośmiertnie jego Wspomnienia żołnierskie z Legionów i rewolucji bolszewickiej.
S. był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się 24 V 1923 z ciężko już chorą Marią Antoniną z Dynków, 1.v. Zassowską (ur. 1891), która zapewne wkrótce zmarła. Po raz drugi ożenił się 5 I 1924 z Marią z Łąckich (1897–1977); w małżeństwie tym miał dwoje dzieci: syna Andrzeja (Andrew), (ur. 30 XI 1926), biochemika, profesora uniw. Tulane w Nowym Orleanie, laureata nagrody Nobla w zakresie medycyny wraz z R. Yalow i R. Guillemin za badania nad czynnościami mózgu (1977), oraz córkę Halinę (ur. 9 III 1929), zamężną Ternynck, dietetyczkę, zamieszkałą w Kanadzie.
Portret S-a przez Stanisława Ignacego Witkiewicza (pastel) w posiadaniu córki, Haliny; – Enc. Wojsk., VII; Giza J., Sądeccy generałowie w służbie polskiej i obcej, Kr. 1993 (fot. i reprod. portretu przez S.I. Witkiewicza); Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, Wyd. uzup. i popr., W. 1991 (fot.); Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, W. 1917 (występuje jako Szally); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Lewicki R., Zarys historii wojennej 1-go pułku artylerii polowej Legionów, W. 1929 s. 9–10, 18, 26, 31–32, 39, 45, 49, 56; Leżeński C., Kwatera 139. Opowieść o marszałku Rydzu-Śmigłym, L. 1989 I; – Kopański S., Wspomnienia wojenne 1939–1946, Londyn 1972; Wrzesień 1939 r. w relacjach dyplomatów, Oprac. A. Skrzypek, W. 1989; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1967 nr 13 s. 4, nr 17 s. 4, nr 20 s. 4 (fot.), nr 22 s. 4, 1968 nr 9 s. 4, nr 10 s. 4; „Kultura” 1978 nr 3 s. 6. nr 35 s. 6, 1979 nr 21 s. 8; – Arch. I. Mościckiego na Jasnej Górze w Częstochowie: t. 4004 s. 64; CAW: Akta personalne S-a, w tym własnoręczny życiorys (fot.); – Informacje córki Haliny Ternynck-Schally z Dorval w Kanadzie.
Piotr Stawecki